De aardbeving & het geloof [Kathmandu]

In verband met de vele ‘powercuts’ die gewoon beginnen te raken, heeft deze blog wat langer geduurd, maar desondanks niet minder indrukwekkend! Inmiddels hebben we het rustige zonnige, lakeside Pokhara verruild voor het intensieve drukke Kathmandu voor het laatste deel van onze reis in India & Nepal. Vandaag een bezoekje aan door aardbeving beschadigd erfgoed, stupa’s en crematieplaatsen. Nog ruim 48 uur en dan vliegen we weer terug naar ons inmiddels warme kikkerlandje. En eigenlijk vind ik het ook wel prima geweest. Een maand weggaan met deze hoeveelheid indrukken is echt lang genoeg. Ik kijk dan ook enorm uit naar het weerzien met mijn liefste familie (ohhhh ik ga jullie echt zo hard kroelen!), maar ook naar simpele dingen als Griekse yoghurt met muesli & de soep bij oom Peter. Begrijp me niet verkeerd, we hebben het hier fantastisch! We zijn enorm verrijkt met al het moois dat India & Nepal te bieden heeft, maar stiekem verlangen we ook wel weer gewoon naar ons eigen leventje thuis, met onze ritueeltjes en stomme gewoontetjes.

De laatste twee dagen in Pokhara hebben Bas en ik heerlijk genoten. Lekker een beetje uitslapen en op ons gemak op zoek naar een restaurantje voor een lekker ontbijtje met pannenkoek of muesli en dan rustig aan op pad naar wat leuks. De vierde dag in Pokhara hebben we voornamelijk gechilled op het dak van het hotel waar we een perfecte Himalaya-view hebben (is een beetje ons geheime plekje waar we ons ’s ochtends en ’s avonds terug trekken). Dat duurde even, want we konden die ochtend onze kamer niet meer uit. We krijgen de sleutel van onze kamer niet meer links of rechtsom gedraaid en na even twijfelen of we RV of de receptie bellen, bellen we toch de receptie. Die komen met vrouw en macht om onze deur open te krijgen. Echter, steeds zonder effect. De afgelopen dagen klemde de deur al wat, dus we denken aan teveel vocht, maar dan zou de sleutel wel moeten draaien. Na een tijdje van ons proberen binnenuit en zij buitenuit komt er een meisje langs de buitengevel van het hotel geklommen (alle respect) om via ons raam naar binnen te klimmen en van binnenuit te proberen de kamer open te krijgen. Ook dat werkt helaas niet, waarna we elkaar toch even twijfelachtig aan kijken. Na een kwartiertje prullen geeft het slot ineens mee, mede door de olieachtige substantie die ze er in gespoten heeft. Joehoeeee! We zijn bevrijd 😉 We gaan op pad voor een ontbijt, waggelen wat rond en doen eigenlijk niet veel die dag. ’s Avonds kopen we een prachtig schilderij waar ik sinds de dag ervoor al verliefd op ben. Sinds ik het zag staan wil ik het hebben… We dingen af van 10.000 NPR naar 7300 NPR en krijgen het mooi opgerold mee. Terwijl we dat schilderij zien, ziet Bas een ander prachtig schilderdoek, dat we nog even laten voor wat het is. De dag er op huren we 2 mountainbikes om naar Chhorepatan te fietsen, waar we de grotten van Gupteshwor (Mahadev) willen bekijken. Een schamele 60 roepies armer (valt voor de verandering mee) mogen we de grotten in. We zijn echter even geschokt als we een trede of 50 naar beneden lopen, een Hindoeistisch monumentje zien en verder een hek… waar je zonder licht niet verder kan. Ok… tot zover de grot haha. Weer 5 minuten van onze dag vermaakt 😉 We waren echter net voor entree verkeerd gereden en zo in een Tibetaanse commune terechtgekomen. We besluiten er nog even rond te kijken en voelen ons welkom om in een winkel gezellig wat meer uitleg te krijgen over de Rudraksha. De rudraksha is een zaad, van een boom die mythologisch gezien uit de traan van Shiva is voorgekomen. Je komt ze tegen met een verschillende hoeveelheid zogenoemde ‘ogen’. Het verschil in lijnen geeft aan hoe zeldzaam de rudraksha is en tevens wat voor geluk het voor je brengt. 1 wordt alleen door brahmanen (hoogste kaste) gedragen en 21 (max) is ook heel zeldzaam en zijn dus heel duur. 4/5 komt het meest voor en ik koop een sleutelhanger met 6 ogen, wat de creativiteit, intelligentie en innerlijke rust stimuleert. Daarnaast een ketting, gemaakt van yak-botten.
We fietsen terug en na een fantastische afdingactie van Bas voor het tweede schilderij gaan we ’s avonds eten we met RV samen en hebben een erg persoonlijk gesprek, waar ik veel wijsheden uit kan halen onder andere over mijn sterrenbeeld (wat hier erg belangrijk is, zoals al eerder gezegd 🙂 )

Donderdagochtend vertrekken we, net nadat Winnie van haar trekking terug gekomen is, naar Kathmandu en dat duurt ‘depending on the road condition’ (standaard eerste zin van RV 😉 ) ongeveer 5 uur. 150 misselijkmakende kilometers en krap 10 uur later komen we aan. Maar niet voordat we in een ’traffic jam’ komen die ook 3 uur duurt. In Nepal loopt eigenlijk gewoon maar 1 weg. Die weg heeft misschien wat zijwegen, maar daar houdt het mee op. Iedereen moet dus over dezelfde weg en in verband met de erosie is het echt alleen maar hobbel-hobbel-hobbel en sta je dus ook gewoon midden op een berg stil, terwijl je voor je ook alleen maar stilstaande vrachtwagens ziet. Ongelukje? Oh ja en tussendoor nog even een kerende bus, wat natuurlijk niet past op de smalle bergweg. Uiteindelijk komen we langzaam de stad in en zien we de eerste huizen aan weerszijden van de weg die langs deze smalle stoffige weg staan. We zien afgebroken huisjes, omdat ze toch met de infrastructuur bezig zijn en de straat proberen te verbreden (wellicht is 1 weg naar Kathmandu toch te weinig) en zien vooral veel mensen met mondkapjes lopen (maar vervolgens wel een sigaret op steken 😉 ). Door het vele stof en de uitlaatgassen (who needs a rookfilter anyway) zie je eigenlijk ook niet veel voor of achter je en even later gaat heel de stad uit als de zon onder gaat. Geen straatverlichting of verkeerslichten. Hier is alles gewoon uit en dat ziet er best bizar uit met zo’n grote stad. Veel verkeerslichten zijn er uberhaupt niet, want er staat gewoon midden op een kruising een politiemannetje dat de enorme hoeveelheid verkeer probeert met een fluitje naar hem te laten luisteren (good try!). Ik kijk rond of ik effecten van de aardbeving zie, maar er staat nog best veel zo te zien. En ik kan ook nog gewoon dingen in me opnemen, wat ook wel weer fijn is. Aangekomen in het hotel krijgen we eerst een kamer op de 5e verdieping, maar als we net in bad liggen mogen we verhuizen naar de 1e, omdat de airco niet werkt. Op de deur hangt een uitgebreide beschrijving wat je moet doen als er een aardbeving plaats vindt. Oh…. ja, dat was hier ook. Iets behoudender zijn we toch wel blij met onze 1e verdieping en lezen de instructies uiteraard nauwkeurig door.

Na een airconachtje met wat stroomstoringen tussendoor (even uit bed om de airco weer aan te doen) gaan we vrijdag op pad voor een sightseeingtour door Kathmandu. Ons budget begint inmiddels behoorlijk op te raken na 3,5 week behoorlijk veel meer betalen dan we verwacht hadden (niks inclusief) en we balen dan ook dat we wederom 4x entree moeten betalen voor de dingen die we vandaag gaan zien. Maarja, als je dan een sightseeing boekt, ga je ook niet buiten blijven staan en dus zijn we weer van de partij.
Als eerst bezoeken we Bhaktapur, de oude stad van Kathmandu; waar we met eigen ogen zien hoe groot de impact van de aardbeving in april 2015 is geweest. Jeetje… hele pagodes zijn ingestort of hebben minder levels gekregen van bovenaf. Gebouwen bevatten enorme scheuren en stutpalen houden het geheel in bedwang. Vroeger mocht je hier binnen, maar in verband met de status na de aardbeving is dat niet meer mogelijk, het is niet veilig genoeg. Prachtige houtsnijwerken staan op de grond, zoveel mogelijk gered uit het puin van de aardbeving om te gebruiken voor de wederopbouw. De bedoeling is dat dit paleis herbouwd wordt in 15 jaar, maar door de vaktechnische mensen die nodig zijn, is dat enorm moeilijk. Met de steun van toeristen (vandaar die 1000 roepie!) wordt de herbouw gefinancieerd. Ik moet zeggen dat het een behoorlijke indruk maakt, juist om te zien wat de effecten van een aardbeving van deze orde kunnen zijn. Het was vast een prachtig aangezicht vooraf, nu is het vooral schokkend. Sommige pagodes zijn volledig ingestort, poorten staan nog half. Muren worden gestut en steigers zijn gebouwd. We vragen de gids vandaag hoe het plaatsvond, de aardbeving. 10.000 mensen overleden en in Kathmandu (200 kilometer van het epicentrum) renden mensen de straat op, naar open vlakten. Het is bekend dat Nepal op een verschuiving van platen ligt en eens in de honderd jaar vindt er een ernstige aardbeving plaats. Volgens de tellingen was dit ongeveer het moment waarop het weer moest gebeuren. Iedereen is een tijd erg bang geweest en mensen konden, maar kunnen vooral nog steeds hun huizen niet in, omdat ze tot bouwvallen geworden zijn. Zij wonen op grote velden in tenten die door vele landen geschonken zijn, waaronder ook Nederland. Ook hier hebben ze bureaucratie en het geld wat ieder gezin ontvangt om zijn/haar huis terug op te bouwen is een schamele 5000 dollar (door protesten al verhoogd van 3000 naar 5000). Het papierwerk is echter nog niet rond en dus wonen deze mensen ruim een jaar na de aardbeving nog steeds in tenten met amper voorzieningen. Zeuren over stroomstoringen in hotels is dus echt nonsens!

Het toerisme is met 40% gedaald sinds de aardbeving en dat is een harde klap voor de economie van een land dat draait op toerisme. Op foto’s van het koninkrijk (voor het in 2008 een republiek werd), zien we kroonprins Dipendra, die op 1 juni 2001 zijn vader (koning Birendra), moeder en volledige famlie uitmoordde omdat zijn ouders zijn keuze voor een liefdespartner niet waardeerden. Vervolgens pleegde hij zelfmoord: een familiedrama wat het begin van de ondergang van het Nepalese koninkrijk is geweest.
Even verderop zien we ‘Kumari house’. De Kumari is godin die woont in het lichaam van een jong meisje. Dit meisje wordt gezien als een levende godin in het Nepalese hindoeisme. Zij voldoet aan alle perfectheidskenmerken en wordt op 4jarige leeftijd in dit paleis verzorgd en bewaakt. Mensen kunnen haar bekijken en vereren en 9 maal per jaar wordt zij tijdens een festival door de stad heen gedragen. De kumari blijft in het paleis tot zij bloedt, bijvoorbeeld dus ongesteld wordt, waarna een nieuwe kumari gekozen wordt. Dat is niet zomaar een procesje, want ze moet niet alleen aan alle schoonheidskenmerken voldoen, maar ook angsten kunnen overwinnen door op 4-jarige leeftijd te overnachten in een kamer met 108 dode dierenhoofden. Op alle fronten moet zij perfect zijn en voor ouders is het dan ook een grote eer als hun kind hiervoor gekozen wordt. Het meisje wordt weggehaald bij haar ouders om in het paleis te wonen.  De huidige kumari is 12 jaar en inmiddels dus 8 jaar in dit ‘paleis’ en we vangen even een glimp op van het geisoleerde meisje dat vooral heel eenzaam kijkt: iets wat me nog wel even bezig houdt. We lopen verder door een klein steegje met vele stutpalen die, naar later blijkt, gezet zijn omdat er tot 3 maanden geleden nog naschokken van de aardbevingen plaatsvonden en hiermee gebouwen beschermd worden. Het is al met al een indrukwekkend geheel.
We rijden per bus verder naar ‘Swayambhunath’; een stupa op de berg, die volledig intact gebleven is. De kleine heilige monumenten er omheen zijn wel ingestort en worden herbouwd. De gids is positief en geeft aan dat de belangrijkste Nepalese monumenten heel gebleven zijn en de aardbeving die gespaard heeft, en dat ze daarom heel dankbaar zijn. Ik blijf het knap vinden hoe je zoveel kracht kunt halen uit je geloof als het lijkt alsof dat je helemaal in de steek laat. Deze man vindt hier duidelijk kracht in en ik kan het alleen maar waarderen. Sowieso kan ik deze plaats wel waarderen, want er is een heel kalme fijne sfeer. Overal boedhistische vlaggetjes, kleine heiligdommen en tantra-rituelen die plaatsvinden. De stupa heeft de vorm van een in meditatie-houding zittende boeddha (halfronde onderkant zijn de benen, het hoofd is er vaak op getekend en ook de maisvormige kroon) We steken 2 kaarsjes aan en genieten van de mantra ‘Om nami pradme home’, die je hier in Nepal vrijwel overal kunt horen. Heerlijk rustgevend kan dat zijn. Ook zie je zogenoemde ronddraaiende mantra’s die je aan kunt raken voor positieve energie en dat testen we uiteraard even. 🙂 Net na de lunch bezoeken we de ‘Bouddhanath’, de grootste stupa hier in Kathmandu, waar ook wederom drukke herstelwerkzaamheden plaats vinden. Hier gaat dat wat sneller in verband met het vele toerisme wat de bevolking wat rijker gemaakt heeft. Onze gids vertelt ons dat Nepal aan twee dingen enorm tekort heeft: water en elektriciteit. Voor water kunnen zij slechts 1x per week de kraan 2 uur gebruiken en elektriciteit hangt puur af van de hoeveelheid water waar ze energie uit kunnen halen. Is er dus geen water, dan is er ook geen stroom. Niet voor niets dus dat zoveel hotels op generatoren runnen. De stad is overbevolkt en in verband met de uitgestrektheid van het gebied kan slechts 43% van de bevolking lezen en schrijven. Dat zie je met name in bergdorpjes waar je soms wel 5 dagen voor moet lopen om er te komen. Deze mensen zijn zelfvoorzienend, maar hebben dus geen educatie genoten.

Als laatst deze middag gaan we naar ‘Bagmati’, waar wederom een flinke entree gevraagd wordt. Toch is dat het absoluut wel waard, want dit is de heiligste plaats van Nepal. We arriveren aan de rivier waar trappen richting het water lopen. Bovenaan de trap ligt een lichaam, overdekt met oranje doeken. Hier vinden de rituelen des doods plaats en wij zijn op het punt er een te zien. We nemen rustig plaats aan de andere kant van het watertje en zien het reinigingsritueel; hoe de voeten van deze mevrouw gewassen worden, de handen en het hoofd met heilig water uit de tempel die ernaast ligt. Vervolgens wordt behalve de doek alles uitgetrokken en neemt de familie emotioneel afscheid. Door een schelp maakt een jongen muziek, waar onder begeleiding de mevrouw getild wordt naar de andere kant van de brug waar op een plateau houtblokken opgestapeld staan als een soort tombe. Het lijk van de overledene wordt er drie keer omheen getild waarna ze neergelegd wordt op de houtstapel. Er wordt met wierook 5 keer rond het lijk gelopen en dan is het de taak aan de oudste zoon om het vuur aan te steken. Om te voorkomen dat het vuur te snel het lichaam op brandt, wordt er nat stro op het lichaam gelegd, zodat de warmte binnenin blijft. En dan begint het, de crematie in het hindoeisme. Vuur in de stapel… ik heb moeite om weg te kijken, zo geintrigeerd ben ik door dit geheel. Op de stapel ernaast zien we hoe het proces verder gaat, met een schijnbaar langer lichaam te zien aan de voet die nog uit de brandstapel steekt. Gek om je te bedenken dat dit gewoon lichamen zijn die verbrand worden. Als ik de voet niet had gezien zou ik het bijna niet geloven. Onderaan heb ik wat foto’s geplaatst. Dit proces duurt zo’n 3 tot 4 uur, waarna de as volledig in de rivier geschept wordt om meegenomen te worden (net als in Varanasi). Dat einde wachten wij niet meer af, maar onder de indruk blijven we wel. Wat bijzonder om dit mee te maken en ook dat we dit gewoon kunnen zien van zo dichtbij. Het voelt heel intiem en persoonlijk. Ik ben dan ook dankbaar dat we zo’n echt stukje hindoeisme hebben mogen aanschouwen.

Na deze laatste excursie rijden we terug naar het hotel en genieten op het dak even van het uitzicht en de zon. We hebben iets met ‘rooftops’ geloof ik. Geniale uitzichten en we zoeken dan ook even de bezochte monumenten van vandaag op. We evalueren deze bijzondere dag die we zeker niet hadden willen missen, maar het staat ook weer zo in contrast met Pokhara, waar we net lekker het ontspannen vakantiegevoel ontdekt hadden. We zijn weer terug in de drukte… en dat is weer even zoeken, naar je moment van minder ‘overwhelming’. Nog een dagje morgen en dan zondagavond vliegen we weer terug. Een maand is lang genoeg. We hebben India & Nepal gezien, geroken, gevoeld, ervaren, beklommen. Het heeft ons geraakt, op vele verschillende manieren. Morgen nog even lekker genieten lekker samen, waarschijnlijk in ‘Thamel’, de toeristische buurt verderop waar we niks gaan kopen want ons geld is op. Maar wellicht dat we de geocache daar nog even mee pakken. Dat komt vast wel goed, we vermaken ons altijd wel! Maar eerstttttt: off to bed! Slaap lekker Nederland!